Wielu ludzi wciąż wierzy, że kontakt z obrazem wymaga przygotowania – wiedzy, kontekstu, słownika pojęć.
A przecież sztuka nie powstała po to, by ją analizować. Powstała po to, by coś w nas poruszyć.
„Ja się na tym nie znam…”
To zdanie słyszę częściej niż bym chciał. Na wystawach, w galeriach, w rozmowach.
„To pewnie ma jakieś znaczenie, którego nie rozumiem.”
„To pewnie dla znawców.”
Ale sztuka nie ma w sobie hierarchii. Nie wymaga legitymacji. Nie prosi o pozwolenie. Kiedy stoisz przed obrazem i czujesz, że coś w Tobie drgnęło, że chcesz na niego patrzeć, nie mogąc oderwać od niego oczu, chociaż nie wiesz, dlaczego – to znaczy, że kontakt już się dokonał. Nie musisz znać nazwisk, kierunków, teorii. Twoje własne emocje są wystarczające.
Patrzysz i… zostajesz
Zdarza się, że ktoś zatrzymuje się przy moim obrazie i mówi: „Nie wiem, dlaczego, ale nie mogę przestać patrzeć.” I to jest najpiękniejsza reakcja, jakiej mógłbym oczekiwać.
Nie analizujesz – po prostu jesteś. Nie szukasz sensu – bo sens już się wydarzył.
Sztuka nie zawsze wymaga słów. Czasem działa jak muzyka – dotyka w miejscu, którego nie umiemy nazwać. W świecie przepełnionym komunikatami, intuicyjne odczucie jest najczystszą formą odbioru.
Sztuka nie potrzebuje tłumacza
Nie tworzę po to, żeby przekazywać konkretne komunikaty. Nie jestem reporterem ani dydaktykiem. Każdy mój obraz to raczej propozycja rozmowy, niż zamknięte zdanie.
Niech każdy widz zobaczy coś innego.
Niech jeden widzi pejzaż, inny emocję, a trzeci – wspomnienie.
Ta różnorodność odbioru jest dla mnie esencją sztuki.
Nie chodzi o to, by widzieć to samo.
Chodzi o to, by coś poczuć.
Bo jeśli obraz wywołuje emocję, to już znaczy, że działa. A sztuka, która działa, nie potrzebuje tłumacza.
„Po prostu mi się podoba” – to wystarczy
Wielu ludzi przeprasza, że coś im się „po prostu podoba”.
Jakby zachwyt był czymś zbyt powierzchownym, niewystarczająco intelektualnym.
Tymczasem intuicyjna sympatia do obrazu to najczystsza forma kontaktu.
Tak reaguje ciało, nie rozum. To właśnie wtedy widz staje się współtwórcą – dopowiada historię, której artysta nie zaplanował.
Nie ma w tym nic banalnego. To, że coś Ci się podoba, oznacza, że Twój wewnętrzny rytm spotkał się z rytmem obrazu. To jest dialog, choć bez słów.
Sztuka i emocjonalna inteligencja
Dziś coraz więcej mówi się o inteligencji emocjonalnej, ale rzadko kojarzymy ją z odbiorem sztuki. A przecież to właśnie emocje są pierwszym językiem sztuki.
Wielu kolekcjonerów przyznaje, że decyzję o zakupie podejmują „intuicyjnie” – coś ich przyciąga, choć nie zawsze wiedzą, dlaczego. To nie przypadek. Obraz działa na poziomie podświadomości – łączy się z doświadczeniem, wspomnieniem, nastrojem. W tym sensie sztuka jest formą autodiagnozy. Nie mówi o świecie – mówi o Tobie.
Nie musisz się znać na sztuce. Bo ona zna się na Tobie
Wierzę, że prawdziwy kontakt z dziełem nie wymaga słownika pojęć. Wystarczy uważność, otwartość i zgoda na własne emocje. Sztuka to nie egzamin. To spotkanie.
Nie musisz wiedzieć, jak powstał obraz, z ilu warstw się składa, jakie ma odniesienia kulturowe. Wystarczy, że coś w Tobie drgnie – nawet delikatnie. To wystarczający powód, by się zatrzymać.
Ale jeśli zainteresuje Cię jak powstał, nie obawiaj się zapytać. Czasem odpowiedź wprawi Cię w zdumienie, bo dowiesz się np. że powstał w mgnieniu oka, a nie w takcie żmudnego procesu, albo odwrotnie – obraz, który wydaje się prosty w odbiorze – powstawał miesiącami.
Bo sztuka nie zawsze chce być zrozumiana. Czasem wystarczy, że ją czujesz.
Nie musisz znać się na sztuce, żeby ją czuć. Wystarczy, że dasz jej chwilę – i dasz siebie.
Dobra sztuka nie potrzebuje odbiorcy przygotowanego. Potrzebuje tylko odbiorcy obecnego. A jeśli coś Ci się po prostu podoba – to może właśnie dlatego zostało stworzone dla Ciebie.
